🌠 مرآت ذات 🌠

در کل ایام سال دو اسم باسط و قابض حاکم است الا در ماه رمضان که دو اسم ممسک و فاطر بر عالم حاکم می شوند. می فرماید: مَا یَفْتَحِ اللَّهُ لِلنَّاسِ مِن رَّحْمَةٍ فَلَا مُمْسِکَ لَهَا وقتی که خداوند چیزی را باز کند کسی نمی تواند جلوی آن را بگیرد. ممسک غیر از قابض هست. قابض یعنی فشرده می کند اما ممسک یعنی مانع می شود، می بندد. اسم قابض نمی بندد جلوی چیزی را فقط آن را فشرده می کند اما اسم ممسک مانع می شود. اگر اسم ممسک بر چیزی مانع شود مثلا اسم ممسک بر رزق کسی مانع شود جلوی اسم رازق را می بندد. یا مثلا اسم ممسک به کسی که سالم هست تعلق بگیرد نمی گذارد آن حیات به آدم برسد و آدم مریض می شود. اسم ممسک مانع می شود امساک می کند نگه می دارد. در ماه مبارک رمضان اسم ممسک و فاطر بر مزاج عالم حاکم می شود. اسم ممسک بر مزاج روز حاکم می شود و اسم فاطر بر مزاج شب حاکم می شود. در طی روز اسم ممسک مانع می شود که آدم ها چیزی بخورند و بیاشامند بنابراین دهان ها بسته می شود البته اگر کسانی امدند روزه خوردند، خب این روزه خوردن یک امری ست بر خلاف طبیعت این ایام. کسی که غذا می خورد و آب می نوشد حالا کسانی که عذردارند را نمی گویم، کسانی که سالم هستند، اینها در واقع دارند یک عملی را انجام می دهند بر خلاف مزاج روز و اگر کسی برخلاف مزاج یک شی عملی را انجام دهد این به ضرر خودش هست. مثلا اگر دکتر به کسی گفت که نباید سرخ کردنی بخوری اگر این شخص آمد و سرخ کردنی خورد بر خلاف مزاج خودش عمل کرده و باعث ضرر خودش شده است و چه بسا باعث مرگ جسمانی خودش می شود. پس اگر کسی روزه خورد در این ایام دارد کاری می کند بر خلاف مزاج روز که اسم ممسک بر آن حاکم است و این یک ضرر روحانی بسیار شدیدی عاید شخص می شود. همیشه باید بر مبنای مزاج عمل کرد.

روز نمی تواند ببیند که آدم ها دارند غذا می خورند چون زمان شعور دارد، مزاج دارد که در ایام مبارک ماه رمضان خوردن و آشامیدن با آن نمی سازد، اگر کسی خورد و آشامید روز با آن به دشمنی بر می خیزد و یک ضررهایی را روز بر این شخص وارد می کند. اما آدم ها متوجه نیستند وقتی از این دنیا رفتند متوجه صدماتی که از  ناحیه روز خورده اند می شوند.

البته خدمت شما عرض کنم که مزاج ها بعضی ها انفعالی هستند و بعضی فاعلی. انفعالی مثل مزاج بچه شیرخوار که فاعلیت ندارد تاثیرگذاری ندارد، تاثیرپذیری دارد مثلا اگر کله پاچه به او بدهیم می میرد. بچه بر علیه او کاری نمی کند خودش می میرد. اما بعضی چیزها هستند که اگر برعلیه آنها عمل کردیم، برعلیه انسان اقدام می کنند، ضرری می زنند بر آدم. مزاج روز در این ایام مزاج فاعلی هست که اگر کسی بر خلاف آن عمل کند به شدت فاعلیت نشان می دهد و بر علیه آدم عمل می کند. این اسم ممسک است. و اگر کسانی عذر دارند گفته می شود به مقداری بخورند و بیاشامند که ضدیت مشخص نشود اصلا.

برعکس شب، در شب اسم فاطر حاکم هست، فاطر یعنی شکافنده از فطر می آید. فاطر به معنی خالق نیست. از ابن عباس نقل می کنم که می گوید در معنای فاطر من اشکال داشتم (قرآن که آمد در زبان عرب بعضی کلمات آمد که تا آن زمان نبود، فاطر را قرآن به کار برد الله فاطر السماوات و الارض) تا اینکه در بیابانی داشتم می رفتم دو تا عرب بر سر یک چاه دعواشان شده بود یکی می گفت انا حفرتها یکی می گفت انا فطرتها یکی می گفتم من حفرش کردم یکی می گفت من فطرش کردم یعنی یکی چاه را شکافته بود اما به آب نرسیده بود این یعنی فطر، یکی دیگه چاه را حفر کرد و به آب رسید. ابن عباس گفت معنی فطر را فهمیدم فطر یعنی شفع کردن یعنی شکافتن. این که خداوند فاطر عالم هست، شما فرض کنید که این عالم اصلا نبوده است، فرض کنید که قبل از این که این عالم به وجود بیاید عدم بوده است، نیستی ، خداوند آمد این نیستی و عدم را شکافت. شما بیایید فرض کنید که خدا بود و هیچی نبود. عدم بر عالم حاکم بود. این نیستی را عرفا می گویند خلوت الحق. خلوت خانه ی خدا. خدا خودش بود و خودش. بعدا خدا آمد یک نوری را از خودش افاضه کرد بعد این نور آمد شکافت و این عدم را پاک کرد. این را می گویند فطر. خدا شکافنده عالم هست. خداوند به وسیله آن وجودی (نفس رحمانی/صادر اول) که از خودش صادر کرد، عدم را شکافت و خلوت را بهم زد. خدا فاطر است چون عدم را شکافت و یک وجودی را وارد عالم کرد.

این که می گویند فطرت انسان برخداست، فِطْرَ‌تَ اللَّهِ الَّتِی فَطَرَ‌ النَّاسَ عَلَیهَا یعنی اول انگار وجود انسان را شکافت و اول چیزی که وارد آن کرد وجود خودش بود. بنابراین وجود الهی در ماهیت انسانی وارد شد. وجود الهی ماهیت انسانی را شکافت و به درون ماهیت انسان نفوذ کرد. اگر انسان بتواند لایه های ظاهری خودش را کنار بزند کنار بزند به وجود الهی می رسد. من عرفه نفسه فقد عرفه ربه. بنابراین می گوییم انسان از فطرت الهی برخوردار است. از وجود الهی برخوردار هست. حالا چرا این وجود الهی را می گوییم فطرت؟ چون وجود الهی را شکافت.

چنان که عرض کردم اسم فاطر بر شب حاکم هست، شب که می شود همین که اذان مغرب گفته شد، اسم فاطر می آید و امساکی را که بر روز حاکم بود می شکافد. امساک را بهم می زند، اگر انسان این امساک را به هم نزد، ببینید گفته اند که خوردن سحری لازم هست اگر یک خرما هم شده بخور، سرش را از اینجا پیدا کن. اگر کسی بخواهد در تمام طول شب چیزی نخورد این بر فطرت شب عمل کرده است، بر خلاف مزاج شب عمل کرده است. مزاج شب، طبیعت شب بر فطر هست لیکن اگر انسان بخواهد همان امساک روز را به شب هم سرایت دهد، باز یک جوری با طبیعت شب مبارزه میکند لذا این هست که گفته اند اگر یک لیوان آب هم شده است بخور در سحری تا آن فطر حاصل شود تا آن شکستن ممنوعیت حاصل شود. ...

************************************************************************************************

پیاده شده از فایل صوتی اسرار روزه

علامه مروجی سبزواری حفظة الله